گوگل استدیا: سرویسی با جاه طلبی های نافرجام

مطمئنا میراث گوگل استدیا پس از بسته شدنش برای همیشه، تا سال ها پابرجا خواهد ماند. سرویسی که با قبول شکست، حتی پول خریداران را هم پس داد.

آیا چیزی جاه طلبانه تر و آینده نگرانه تر از سرویس گوگل در دنیای تکنولوژی وجود دارد؟ در صنعتی که هر روز در حال پیشرفت است و برخلاف هنر های دیگر (موسیقی، شعر، سینما و …) هر روز ایده ای و ژانری نوآورانه در آن خلق می شود، Stadia یک سمبل بود. سمبل جاه طلبی برای رسیدن هرچه سریعتر به آینده و تلاش برای پرش به نقطه ای که راه رفتن و رسیدن به آن شاید ده ها سال طول بکشد. این صنعت در حال بلوغ در یکی دو دهه گذشته شاهد طرح های بلندپروازانه زیادی بوده است. اما همه متفق القول می دانیم که معرفی Google Stadia در سال 2019 از جنس اعمال تاریخ ساز بود. اما حالا و بعد از 3 سال، ظاهرا آتش گوگل با چوب تر بود و شعله هایش از باب سوختن نفت.

سر پا ماندن گوگل استدیا از همان ابتدا هم با شک و تردید بود.

مرگ تدریجی یک رویا: روایت زندگی Google Stadia

جمعه ای که گذشت از خواب بیدار شدیم و خبر شوکه کننده بسته شدن استدیا، مانند سیلی محکمی هوشیارمان کرد. گرچه شخصا برای اعلام این خبر لحظه شماری می کردم، نه اینکه دوره رمال گری دیده باشم، نه. اما زمانی که از حجم تبلیغات یک سرویس (که به واسطه ورود کاربر، درآمد کسب می کند) کم شود، یعنی دیر یا زود باید منتظر مرگ آن باشیم. وصیت نامه Google Stadia ،از 18 ماه پیش برای من ارسال شد. زمانی که گوگل توسعه بازی های فرست پارتی خود را قطع کرد. بازی هایی که برای آن دو استودیو و یک شخص مهم به نام “جید ریموند” به کار گرفته شده بودند. همین دو مورد کافیست یا لازم است بگویم که وعده استریم 4K بازی ها از همان لحظه اول هم خنده دار و نشانه عدم موفقیت این سرویس بود؟

زمانی که گوگل استدیا در سال 2019 معرفی شد، قرار بر این بود که تنها به وسیله هر دستگاهی که مرورگر کروم را پشتیبانی کند، بتوان بازی های AAA را در بهترین (تأکید میکنم، بهترین) حالت تجربه کرد. ایده این بود که بتوان سخت افزار های دست و پا گیر پلی استیشنی و ایکس باکسی را کنار گذاشته و به جای خرج 500 دلار بی زبان (که این روز ها به 800 دلار هم می رسد)، با هزینه و دغدغه ای کمتر ، بیشتر سرگرم شویم.

اما جبر زمانه به گوگل آموخت که حتی اگر غول تکنولوژی جهان هم باشی، حتی اگر به راحتی بتوانی سرویسی به چنین عظمت راه اندازی کنی، باز هم نکاتی هستند که فقط با پول نمی شود به دست آورد. بطور مثال گوگل آموخت که حتی اگر کنسولی مجازی بسازید و حتی اگر تمام ناشران هم از شما حمایت کنند، بازهم همان فرمول ابتدایی و قدیمی صنعت بازی گریبانتان را خواهد گرفت. آن هم چیزی نیست جز بازی انحصاری. بازی انحصاری و توانایی مدیریت مجموعه ای که بتواند بازی انحصاری فک براندازی تحویلتان دهد.

مدیران گوگل بازاریابی را جدی نگرفتند. چیزی که احتمالا بلد نبودند.

میلیون ها دلار هزینه برای کسب بازار و اعتبار

بر اساس برخی گزارش‌ها، گوگل میلیون ها دلار برای بزرگ نگه داشتن کتابخانه بازی هایش هزینه کرد. از Red Dead Redemption 2 و  The Division گرفته تا آخرین عنوان بزرگ یعنی NBA 2K23، گوگل انصافا هوای کاربرانش را داشت. بریز و بپاش و غرور گوگل از همان ابتدا هم کمی عجیب بود. کاشکی مثل سرویس های دیگر با راه اندازی بتا شروع می کرد و یا به سراغ عناوین مستقل تری می رفت که طرفداران کمی هم ندارند.

اما اینطور که در این سه سال دیدیم، مدیران استدیا بیشترین پولی را که می‌توانستند، هزینه زائدترین پلتفرم روز دنیا کردند! مطمئنم که در اعلام خبر ساخت بازی انحصاری توسط گوگل، فیل اسپنسر و جیم رایان در منزل از خنده روده بر شده اند. گرچه اینجور اعلام ها و اقدامات به سبب بالا نگه داشتن سهام، راضی نگه داشتن کاربران و هر دلیل غیر گیمینگ دیگری صورت می گیرد. اما به قدری این سنگ، بزرگ بود که نزدن آن از ثانیه اول هم داد می زد.

زمانی که ماهیتابه وجود ندارد، تفکر نیمرو درست کردن هم معنایی نخواهد داشت! نوآوری هایی مثل توانایی انجام بازی به صورت 4K و حتی 1080 برای این سرویس به معضلی تبدیل شده بودند، در حالی که وعده ابتدایی چیز دیگری بود. داشتن دسترسی با کمترین سرعت اینترنت هم شعار دیگریست که لابد مدیران گوگل فقط امریکا و اروپا را در هنگام اعلام آن، آدم حساب کرده بودند. چون کمترین سرعت اینترنت در آنجا برابر است با آرزوی سرعت ما در ایران و خیلی از کشورهای مهم دیگر جهان.

لذت تجربه بازی های روز با گرافیک نسخه اصلی، بی نظیر بود

مرگ شرافتمندانه بهتر از زندگی ذلّت بار

فیل هریسون روز پنج‌شنبه ضمن اعلام خبر غم انگیز بسته شدن گوگل استدیا برای همیشه، اعلام کرد که فناوری‌ توسعه داده شده توسط تیم Stadia را در سایر بخش‌های گوگل به کار می‌گیرد. البته که این موضوع زیاد برای ما اهمیتی ندارد. اما شاید تنها نوآوری که گوگل برای صنعت بازی‌های ویدیویی بجا می گذارد، اقدام به بازپرداخت پول افرادیست که به دست و پا زدن سرویس رو به افول کمک کرده بودند. بنا بر اعلام گوگل تمام موارد هزینه شده بر روی سرویس استدیا، غیر از اشتراک Stadia Pro بازپرداخت خواهد شد. البته خودکار بودن این اقدام و یا نیاز به درخواست جهت بازپرداخت هنوز مشخص نیست. طبق اعلام دقیق گوگل، تمام افرادی که بازی‌ها، برنامه‌های توسعه‌یافته یا محتوای قابل دانلودی را در Google Stadia با قیمت تمام شده خریداری کرده‌اند، غرامت دریافت خواهند کرد.

اما مشخصا این اتفاق برای توسعه دهندگان هم به همین میزان خوشایند نخواهد بود. همانطور که از همین حالا هم بعضی از استودیو ها و سازندگان بازی های ویدیویی این پلتفرم، از این اتفاق ناگهانی ابراز نگرانی کرده اند. اما بی انصافیست که از کنار این اقدام گوگل به راحتی گذر کنیم و یا آن را به سخره بگیریم. مگر کسانی که برای Wii-U و گیم کیوب و … در حال ساخت بازی بودند، غرامتی دریافت کردند؟

بله ساخت بازی ها و روند توسعه آنها بسیار سخت و طاقت فرساست. اما مطمئنا توسعه یک پلتفرم چندین برابر سخت تر است. به همان اندازه به مدیریت آینده و بازار نیاز داشته و به همان میزان، به مهندسی دقیق سخت افزار محتاج است. این را فراموش نکنیم که بعد از پایان تمام این مراحل، تازه ماراتن بازاریابی پلتفرم شروع می شود. مرحله ای که شخصا معتقدم گوگل در این مرحله بازی را باخت. برای درک این قضیه می توان تاریخ این صنعت و اشتباهات و شکست های بزرگ تجاری شرکت های دیگر را مرور کرد. چقدر آنها برای انحصاری‌ها پرداخت کردند، چقدر پول از دست دادند و چگونه نتوانستند با رقیبان رقابت کنند. 20 سال از ظهور ایکس باکس می گذرد و زنده ماندن آن پلتفرم هم چیزی مانند معجزه است.

Google Stadia تنها یک آزمایش ناموفق دیگر از غول تکنولوژی جهان بود. شرکتی که شهامت و جسارت ورود و رقابت در صنعتی جدید را داشت. با قدرت وارد شد و فناوری خود را به رخ همگان کشید. اما در بازاری که هنوز آماده پذیرفتن استراتژی جدید نیست، بازی را به رقبا باخت. حالا با افتخار و همان شهامت اعلام شکست کرده و می داند مرگ شرافتمندانه بهتر از زندگی ذلت بار است.